احمد حامی
پدر مهندسی عمران ایران
سال تولد: ۱۲۸۶
محل تولد: تهران
تحصیلات: دکترای مهندسی عمران

احمد حامی (زاده ۱۲۸۶ در تهران – درگذشته ۱۳۷۹) استاد دانشگاه، مهندس راه و ساختمان و پژوهشگر ایرانی است. دانشگاه آکسفورد از او با عنوان پدر مهندسی عمران ایران یاد کرده‌استاستاد احمد حامی در سال ۱۲۸۶ شمسی در یکی از محله های قدیمی تهران در خانواده ای متدین متولد شد. پس از طی تحصیلات ابتدایی در مدارس توفیق و حسینیه، تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان دارالفنون به پایان رساند. در سال ۱۳۰۸ با شرکت در آزمون اعزام به خارج به همراه نخستین گروه محصلان عازم برلین شد.

به دلایلی پس از یک سال به تهران بازگشت و سپس راهی سوییس شد. در آن جا موفق به گذراندن تحصیلات دانشگاهی در دانشگاه زوریخ، در رشته مهندسی راه و ساختمان با درجه ممتاز شد. در سال ۱۳۱۵ به کشور مراجعت کرده و همزمان با گذرانیدن دوران خدمت نظام وظیفه، در سمت ریاست راه استان مشغول به فعالیت شد.

دانشکده فنی دانشگاه تهران دو سال قبل از مراجعت او به کشور یعنی در سال ۱۳۱۳ تاسیس شده بود و وی در همان سال های پس از مراجعت به ایران (دقیقاً در سال ۱۳۱۶) به دعوت استاد علی اکبر حکمت، همزمان با فعالیت در وزارت راه، در این دانشکده به تدریس پرداخت.

پایه گذاری دانشکده فنی در محل کنونی آن به همت استاد حامی و جمعی دیگر از استادان آن زمان بوده است، چرا که قبل از آن این دانشکده در طبقه فوقانی دارالفنون در خیابان ناصرخسرو قرار داشت. استاد حامی با ۴۶ سال تدریس در این دانشکده یکی از وفادارترین استادان دانشگاه تهران محسوب می شود. ناگفته نماند که استاد حامی علاوه بر دانشگاه تهران، در دانشگاه های پلی تکنیک (امیرکبیر)، دانشگاه تبریز و دانشگاه فارابی اصفهان نیز به تدریس اشتغال داشته است.

شخصیت چند بعدی استاد، این امکان را به ایشان می‌داد که علاوه بر امور دانشگاهی، به امور اجرایی نیز بپردازد. از این رو، مسؤولیت‌هایی نظیر مدیریت اداره ارتباطات در سازمان برنامه، مدیریت کل راه‌ها در وزارت راه و معاونت فنی وزارت، مشارکت در بسیاری از طرح‌های عمرانی از جمله راه آهن میانه و شاهرود که از شاهکارهای مهندسی ایران می‌باشد را برعهده گرفته و در کنار آن، همکاری نزدیکی با مرکز مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه و سازمان برنامه و بودجه در تدوین مقررات و مشخصات فنی داشت و ایجاد مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مشارکت فعالی را اعمال کرد.

وی بارها پیشنهاد پست وزارت راه را به علت علاقه وافر به تدریس، رد کرد. مجموعه ویژگی‌های منحصر به ‌فرد استاد احمد حامی، او را به ‌عنوان یکی از ارکان تاریخ مهندسی کشور مطرح می‌کند و همچنین اطلاعات بسیار دقیق استاد از خصوصیات زمین‌شناختی و جغرافیای مناطق مختلف ایران، این امکان را به ایشان داد که بسیاری از معادن کشور از جمله معادن سیمان در جاجرود و آبگرم، معدن ماسه‌ سیلیسی در فیروز کوه، معدن قیر معدنی در بهبهان و کانولن در جاجرود و میانه را کشف کند.

16 مهرماه به منظور تجلیل از مقام علمی و خدمات ماندگار زنده یاد مهندس حامی، بنیانگذار مهندسی نوین و پدر مهندسی عمران ایران به عنوان روز بزرگداشت «استاد مهندس احمد حامی» و روز «بتن» نامگذاری شده است.

لقب ها
• همکاری و مشارکت استاد حامی در ساخت و راه اندازی بسیاری از راه ها، پل ها، راه های آهن، فرودگاه ها، بنادر کشور و… بسیار ستودنی است، به همین دلیل و با توجه به تسلط وی به راه های کشور، باعث شد تا استاد حامی را «پدر راه های ایران» بنامند.
• بنیانگذار مهندسی نوین
• پدر مهندسی عمران

آثار دکتر حامی
استاد حامی تحقیقات وسیعی در زمینه مصالح ساختمانی در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن ارائه داد. سمت او در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، مشاور عالی ساختمان و مصالح ساختمانی بوده است، اما وی در بنیانگذاری سازمان برنامه و بودجه سابق (سازمان مدیریت و برنامه ریزی فعلی) همکاری تاثیرگذاری داشته است.

وی در بسیاری از مقالات خود طرح های پیشنهادی مفیدی در زمینه مهندسی راه و ساختمان ارایه داده که کوتاه کردن راه شمال، نامناسب بودن راه هراز، آباد کردن خوزستان و… از آن جمله اند. مهندس احمد حامی در کنار تالیفات و مقالات چاپ شده خود، تعداد قابل توجهی گزارش و مقاله منتشر نشده دارد که نسخه ای از این نوشته ها در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن نگهداری می شود. عناوین تعدادی از این ۲۳ اثر منتشر نشده او عبارتند از: «صنعت سیمان کشور»، «خشت گلی و گل آهکی»، «سنگ های گرانبها»، «آجر سفالی، آجر جوش و آجر نسوز»، «درباره بتن کفی»، «سنگ شناسی»، «راهداری» و..

تالیفات
کتاب‌های فنی و مهندسی
مصالح ساختمانی
سیمان‌های طبیعی
سیمان نسوز
آسفالت گوگردی
آسفالت
راه‌های ایران در گذشته و آینده
روسازی آسفالتی خیابان‌های تهران
ماشین‌های متراکم‌کننده زمین‌های خرده سنگی
راه‌سازی از روی زمین تا زیر چرخ غلطان
راه‌های ایران
برآورد ساختمان‌ها
آب‌یابی، آب‌رسانی، آب‌یاری
آب‌سنجی در ایران باستان

کتاب‌های ادبی و تاریخی
سفر جنگی اسکندر مقدونی به درون ایران و هندوستان
بزرگترین دروغ تاریخ است
هلنیسم دروغی بزرگ دربارهٔ فرهنگ ملتی کوچک
خط فارسی
کیش مهر یا بغ مهر

پروژه های تحقیقاتی و کشفیات
برخی از پروژه های تحقیقاتی که با نظارت مهندس حامی در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن انجام شد، عبارتند از: کند گیر کردن زمان گیرش گچ با استفاده از افزونه های مختلف، سیمان بنایی، بررسی و مطالعه ملات های متداول در ایران، تهیه نوعی مصالح جدید از سنگ تراس و آهک، استفاده از سیلیس میکرونی در ساخت بتن با مقاومت بالا، آجرهای ماسه آهکی، کاهش سختی آب با استفاده از گرد سنگ تراس، آجر، شفته آهکی، آسفالت گوگردی و….

سیمان تراس، ماسه سیلیسی، قیر معدنی، کائولن، سیمان طبیعی، آهک آبی و نسوز سیلیکاتی و… از جمله کشفیات مهندس حامی به شمار می آیند. دکتر حامی تمام منابع گچ کشور را می شناخت و حتی آن زمان منابع گچ بی آب را که در طبیعت دو مولکول آب خود را از دست داده، کشف کرد و این درحالی است که این نوع گچ به تازگی در دسته بندی گچ های کشورهای پیشرفته آمده است.

منبع
مسیر ایرانی
ویکی پدیا
ایسنا