نخستین شهردار تهران؛ میرزا عباس خان مهندس باشی؛ ملقب به مشاور الدوله؛ فرزند میرزا رضا، فارغ التحصیل مدرسه نظامی فرانسه در سال ۱۳۰۲ قمری به ریاست احتساب شهر تهران که وظیفه شهرداری نیز بود انتخاب شد.

101 سال پیش مجلس اول شورای ملی، قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن دستگاه جدیدی به نام «بلدیه» یا شهرداری پیگیر امور شهری شد و به این ترتیب شهرهای ایران، چهره نوینی را به خود گرفت. مجلس شورای ملی قانونی را تصویب کرد تا پس از سال ها زندگی شهرنشینی، زندگی شهروندان در چارچوب قانون، مدون شود و امور شهری از طریق متولی جدیدی سامان بگیرد.

شاه قاجاری پس از سفرهایی که به ممالک خارجی کرده بود، با جایگاه شهردار آشنا شد، لذا مصمم شد تا برای بهبود اوضاع شهرهای ایران از جمله تهران شهرداری را در ایران تاسیس کنداز اواسط دوره ناصری رسیدگی به امور شهری در قالب اداره ای مستقل به نام« احتسابیه» توجه شد. احتسابیه هم وظایف نظمیه را به عهده داشت و هم امور شهرداری ترتیب می داد و نیز مدیریت اداراتی دیگر، در شرح وظایفش گنجانده بودند. وظایفی مانند: نظارت بر قیمت و توزیع نان و گوشت تا جمع آوری زباله، از روشنایی کوچه و خیابان تا بر قراری امنیت و نظم شهر و..

از آغازین روزهای این تشکیلات، افراد زیادی مصدر امور احتسابیه بودند مانند: کنت دو مونت فرت، محمد حسن اعتماد السلطنه، مختار السلطنه و… اعتماد السلطنه در سوم صفر 1299 قمری،درباره حوزه مسئولیتش در احتسابیه تهران می‌نویسد: «… به واسطه کثافات خیابان ها، ناصرالدین شاه مرا معزول گردانید.»

در کتب عصر قاجار مانند روزنامه خاطرات، افضل التواریخ، مرآت الوقایع و… و آثار نویسندگان معاصر نظیر: شهری، تفرشی، نوربخش، معتمدی، شهیدی، مازندرانی ، روستایی، مختاری و… در این باره سخن گفته شده است.

مشاورالدوله در سال ۱۳۵۵ قمری درگذشت.

منبع
نمناک
ساتین