آدمي در مراحل تمدن به درجات عالي رسيده و انديشه و فكر او بسيار تابناك شده و حاصل كار و انديشه و هوشمندي انسان
يعني علوم و معارف بشري نيز روز به روز وسعت يافته است. هر يك از دانشها و فروغ معرفتهاي انساني در قرن بيستم به
صورت درياي پهناور درآمده است بهطوري كه در هر يك از رشتههاي علوم بايد سالها وقت صرف كرد تا در آن تخصص يافت و به
مقام شامخي رسيد، نهتنها ناگزير است از برگزاري مسابقه آن علم يا فن در جهان آگاه گردد و از بزرگان آن رشته تاسي جويد و
پيش برود، بلكه همين فرد بايد علاقمند به اين رشته هم باشد و همين موارد لزوم داشتن اطلاعات كافي و يا معلومات عمومي را
ايجاب ميكند. امروزه هيچكس حتي كساني كه فقط ورزش را به خاطر ورزش نه بهخاطر اهداف قهرماني در رقابتهاي رسمي
انجام ميدهند، نميتوانند منكر ارزش روشهاي علمي در بالابردن سطح تكنيك، تاكتيك و بهطور كلي كيفيت تيمها در هر نوع
ورزشي باشند. در ورزش اجراي صحيح مهارتها وابسته به رعايت اصول و قوانيني علمي متكي بر اصول مكانيكي و بيومكانيكي
است.
وقتي رقابتها در سطح حتي صدم ثانيهها كشيده ميشود صرفنظر از تلاش شخصي ورزشكار در پيروزي، بهطور دقيق ارزش
تمرينات و نحوه استفاده حداكثر از قدرت و توان ورزشكار در تمرينات توسط يك مربي آگاه و با استفاده از روشهاي علمي و ساير
خصوصياتي كه يك مربي موفق بايد داشته باشد از جمله اصول علمي تربيتبدني، برنامهريزي صحيح تمرينات به نحوي كه
ورزشكار در روز مسابقه در حداكثر كيفيت بدني و توان مسابقه باشد به طور كامل روشن و غير قابل انكار است.
اگر ما ادوار گذشته را مورد مطالعه قرار دهيم درمييابيم كه در مسير عمومي تاريخ زندگاني انسان، فرهنگها و تمدنهاي بسياري
بهوجود آمده است و پيدايش اجتماعات و حركت آنان اگر چه به ظاهر مستقل بوده ولي به حقيقت در يكديگر تاثيرات متقابل
داشته و تاريخ عمومي بشر را از جنبههاي حركت دروني و بيروني بهوجود آورده است.
اگر چه علوم ورزشي و نقش اساسي آن در بين تمامي ملل هنوز به مراحل كمال نرسيده ولي بدين نتيجه نهايي رسيده است كه:
ـ اجتماع انساني چون تشكل الكتروني و پروتوني و تجمع منظومه هاي شمسي پيوسته متحرك و متكامل بوده و از مراحل
مختلفي گذشته است.
ـ تحول و حركت افراد اجتماع نه فقط از جنبههاي معنوي و دروني مورد مطالعه بوده بلكه براي تطابق حركات روحي و جسمي
انگيزههاي علمي را مورد توجه قرار داده و دوام حيات و زندگي خويشتن را در اين يافته است كه جسم و روح خود را مبتني بر
تحول زمان و نظام خلقت هماهنگ ساخته تا با توازن اين دو پديده محسوس و معقول سزاوار عدل آفرينش و محق به ادامه زندگي
سالم و متعالي باشد.
ورزش محتوي زندگي نيست بلكه نوايي است كه زندگي را همراهي مينمايد . حفظ سلامت ملل و ايجاد تحول در جوامع مختلف،
همان قدر براي سرنوشت و زندگي بشري مهم بوده است كه اكتشافات و اختراعات صنعتي بوده اند.
همه اين تلاشها ، تحقيقها ، تفسيرها و تجربيات و آزمايشهاي علمي در مدت بيش از دو قرن باعث شدند تربيتبدني به صورت
علم جداگانهاي درآمده و انجام ورزش براي مردم جوامع صنعتي جنبه حياتي پيدا كند براي اين كه احتياج جوامع كنوني، به نيروي
انساني سالم بيش از هر زمان ديگر قابل لمس است، در جوامعي كه نارسائيهاي كمي و كيفي ورزش وجود دارد عقب افتادگي آن
جامعه نيز چشم گير است و از اين روست كه ورزش امروز در جوامع مترقي دنيا علاوه بر اثرات بهداشتي و نقش مهم آن در سلامت
يك ملت به عنوان يك پديده ي اجتماعي و عامل مهم اقتصادي مورد مطالعه و پژوهش علمي قرار مي گيرد به اين دليل كه ترقي
دانش و فنون و پيشرفت تمدن مسائل تازه اي به وجود آورده است كه در گذشته يا مورد نظر نبوده و يا آن كه چندان توجهي به
آن نمي شد.

بررسيهاي عملي ورزش و تربيت بدني در جوامع صنعتي امروز جدا از پژوهشهاي پزشكي، آموزش و پرورش، روانشناسي،
بهداشت، جامعهشناسي ، اقتصاد و تاريخ نبوده بلكه با همه علوم فوق رابطه مستقيم دارد.
تربيتبدني فرصت را به كودك، نوجوان و جوان ميدهد كه استعدادهاي خود را بيازمايد و به پرورش خود با راهنمايي مربي آگاه
همت ورزد . نوجوان و جوان امروزي فقط در محيط ورزش حاضر است نظم را بپذيرد، چرا كه در آن محيط همه مانند او به دستورها
و مقررات مربوط احترام ميگذارند و مسئله تبعيض مطرح نيست همسالان و همراهان ديگرش هم مجبورند به دستورهاي مربي
عمل كنند.
●ورزش و تأثيرات آن بر بدن انسان
1 ( تاثير ورزش بر قلب و عروق
قلب يكي از اعضا حساس و مهم بدن حيوانات و انسان است. در انسان، هر گونه اختلالي در عملكرد قلب، موجب اختلال در
فعاليتهاي روزانه خواهد شد. يكي از راههاي مراقبت از قلب، انجام فعاليتهاي جسماني و ورزشهاي مناسب – به تناسب وزن و
سن است.
▪تأثيرات مثبت ورزش بر سيستم قلبي عروقي عبارتند از:
✓ تقويت عضله قلب و ساير عضلات بدن.
✓ تسريع در جريان خون و انتقال بهتر اكسيژن به قسمتهاي مختلف بدن.
✓ پيشگيري از بروز بيماري فشار خون به دليل كاهش كلسترول و باز شدن عروق.
✓ به دليل تقويت عضله قلب و افزايش قدرت انقباضي آن، تعداد ضربان قلب در حالت استراحت در هردقيقه كمتر شده و
در مقابل، خون با نيروي بيشتري به جريان ميافتد.
✓ با انقباض عضلات پا در حين ورزش، خون راحتتر به قلب باز ميگردد و از بروز واريس در پاها جلوگيري ميشــود.
2 (تاثير ورزش بر دستگاه تنفس
علاوه بر اثرات مثبت ورزش بر سيستم قلب و عروق و افزايش توانمندي عضلات بدن، دستگاه تنفس نيز توانايي بيشتري پيدا
ميكند .در زمان انجام فعاليت جسماني و ورزش ، مقدار مصرف اكسيژن اعضا مختلف بدن افزايش پيدا ميكند و حجم و سرعت
جريان خون براي رساندن مواد مغذي و اكسيژن به اعضاء و بافتهاي مختلف افزايش مييابد. در جدول مقايسه مقدار جريان خون
در حالت استراحت و تمرينات سنگين ورزشي را مشاهده ميكنيم كه بيانگر مقدار اكسيژن مصرفي و مورد نياز اندامهاي بدن
است.
مهمترين اثرات ورزش بر دستگاه تنفس عبارتند از:
✓ با ورزش كيسههاي هوايي ششها بيشتر باز شده و بازدهي آنها افزايش مييابد.
✓ افزايش حجم تنفسي در طول شبانه روز ، موجب دريافت اكسيژن بيشتر و رساندن آن به اندامهاي بدن ميشود.
✓ قابليت دريافت و مصرف اكسيژن بيشتر ، موجب ميگردد كارآيي جسماني افزايش يافته و ديرتر خسته شويم.
3 (تاثير ورزش بر دستگاه گوارش
كاركرد صحيح دستگاه گوارش تا حدود زيادي بيانگر صحت و سلامت انسان است به گونهاي كه بسياري از متخصصين داخلي
معتقدند اكثر بيماريهاي انسان مربوط به اختلال در دستگاه گوارش ميباشد.
✓ اثرات مثبت ورزش بر دستگاه گوارش عبارتند از:
✓ تمرينات بدني موجب تحريك اشتها و ميل به غذا ميشود. مخصوصاً در افرادي كه دچار بي اشتهايي عصبي هستند ، اين
اثر بسيار مشهود است.
✓ ورزش با تحريك دستگاه گوارش مانع ايجاد يبوست ميشود.
4 (تاثير ورزش بر دستگاه حركتي
اثرات مفيد ورزش بر سلامت و كاركرد بسيار خوب دستگاه عضلاني اسكلتي بر كسي پوشيده نيست و اولين عضوي كه با ورزش
كردن ، تغييرات مطلوبي را در آن احساس ميكنيم ، عضلات اندامهاي حركتي است.
مهمترين اثرات مفيد ورزش بر دستگاه حركتي عبارتند از:
✓ عضلات بدن با انجام ورزش مناسب تقويت ميشوند و قدرت كارآيي جسمي افزايش مييابد.
✓ ورزش صحيح از آرتروز جلوگيري كرده موجب سلامت و استحكام مفاصل ميشود و مقاومت مفاصل را در مقابل صدمات
افزايش ميدهد.
✓ موجب كشش عضلات و انعطاف پذيري بيشتر بدن ميشود.
✓ ورزش موجب استحكام استخوانها شده و از پوكي آن جلوگيري ميكند.
✓ با تقويت عضلات ستون مهرهها از بروز كمر درد پيشگيري شود.
✓ همچنين ورزش از شل شدن عضلات جلوگيري كرده و ذخيره انرژي عضلات را افزايش ميدهد.
5 (تأثير ورزش بر غدد داخلي
با تمرينهاي مناسب ورزشي ، ترشحات غدد داخلي تنظيم شده و در شرايط مختلف به مقدار لازم در بدن هورمون مورد نياز
ترشح ميشود. در نتيجه ، ورزش تاثيرات مطلوبي بر جسم و روان انسان خواهد گذاشت .در بيماران ديابتي و افرادي كه مستعد به
ديابت هستند قند خون به شكل قابل توجهي كاهش مييابد.
6 (تاثير ورزش بر دستگاه عصبي
تمرينات مرتب ورزش موجب بهبود كار سيستم عصبي و هماهنگي لازم بين اعصاب و عضلات خواهد شد.
▪مهمترين اثرات مثبت ورزش بر دستگاه عصبي عبارتند از:
✓ ورزش از فشارهاي رواني و ناراحتيهاي روحي ميكاهد و راهي مناسب براي مقابله با افسردگي است.
✓ با بهبود كار سيستم عصبي – عضلاني ، موجب چالاكي و افزايش كارآيي بدن ميشود.
✓ ورزش مؤثرترين راه براي درمان بيخوابي است.
✓ اثرات ورزش بر طول عمر
به طور كلي طول عمر افرادي كه تمرينات ورزشي مناسبي دارند ، بيشتر از افراد غير ورزشكار است. سن بيولوژيكي افراد
ورزشكار (در ورزشهاي سبك) كمتر از افراد غير ورزشكار است. بنابراين اينگونه افراد از نظر ظاهري نيز افرادي شاداب و جوانند.
يك علت طول عمر ورزشكاران ، مقاومت بدني آنان در مقابل بيماريهاي عفوني است.
7 (افزايش تودهي عضلاني بدن
تمرينات مرتب و منظم ورزشي در زندگي افراد باعث كاهش بافت چربي و افزايش تودهي عضلاني بدن مي شود كه اين امر به نوبه
ي خود باعث افزايش مصرف انرژي پايه ي بدن مي شود. در حدود 75 -60 درصد انرژي كل مصرفي روزانه مربوط به انرژي مصرفي
در حال استراحت است، يعني حالتي كه شخص هيچگونه
فعاليت جسمي نداشته و به طور كامل در حال استراحت يا درازكش است. از اين مقدار انرژي مصرفي، 18 درصد آن مربوط به
مصرف انرژي در عضلات در حال استراحت است. بنابراين مي توان به سادگي دريافت كه حتي اگر شخص به علت خاصي در طول
روز هيچگونه فعاليتي نداشته باشد و در حال استراحت مطلق باشد، در صورت ورزشكار بودن و داشتن توده ي عضلاني بيشتر،
مصرف انرژي پايه ي وي بيشتر از يك شخص غير ورزشكار با توده ي عضلاني كمتر در همان شرايط خواهد بود و بديهي است كه با
احتمال كمتري دچار چاقي در آينده خواهد شد.
8 (افزايش كل انرژي مصرفي روزانه
علاوه بر نقش ورزش در افزايش مصرف انرژي در حال استراحت (از طريق افزايش بافت عضلاني و كاهش بافت چربي غيرفعال)،
كل انرژي مصرفي روزانه نيز با ورزش از طريق افزايش انرژي مصرف شده در فعاليت جسماني نيز افزايش مي يابد. انرژي مصرف
شده در فعاليت جسماني مي تواند بسيار متغير باشد و مشخص شده است كه از 100كيلو كالري در روز، در يك شخص با فعاليت
نشسته، تا بيش از 3000 كيلو كالري در روز، در يك دونده ي ماراتون مي تواند نوسان داشته باشد كه اين امر خود به افزايش
سوخت بافت چربي و كاهش وزن كمك مي كند (ميزان متوسط دريافت انرژي از طريق غذا در يك رژيم معمولي 2500 تا 3000
كيلو كالري در روز است.
9 (تأثير در زندگي خانوادگي و اجتماعي و در شغل افراد
مسلماً يك شخص ورزشكار با تنبلي و كسالت بيگانه است و علاوه بر داشتن هيكلي متناسب و خوش فرم از روحيه ي بالا و
شادابي نيز برخوردار است و اين موفقيت، ارتباطات وي را در زندگي روزمره، چه در خانواده و چه در اجتماع يا محيط كار تضمين
مي كند.
مسلماً كارفرمايان در استخدام افراد، اين معيارهاي مهم را در نظر خواهند گرفت. بنابراين يك شخص سالم و تندرست، از موقعيت
و پيشرفت شغلي بهتري نسبت به افراد چاق و كم تحرك برخوردار خواهد بود.
10 (پيشگيري از ابتلا به آلودگي هاي اجتماعي
يك فرد سالم و ورزشكار قطعاً به طور ناخودآگاه از سيگار دوري مي كند، چون در مي يابد با ورزش به اكسيژن بيشتري نياز دارد،
ولي سيگار يا مواد مخدر به وضوح انرژي وي را كم كرده و او را ضعيف تر مي كند. بنابراين خود به خود براي پيشرفت در امور
ورزشي خويش و براي انجام تمرينات، از اين مواد دوري مي جويد.
از طرفي، در يك محيط ورزشي سالم، از اين گونه افراد و آلودگي ها كمتر مي توان اثري يافت و احتمال ابتلاي چنين افرادي به
آلودگي هاي اجتماعي بسيار پايين بوده و به دليل روحيه ي ورزشي از بسياري ناهنجاري هاي ديگر اجتماعي، كه با خلق و خوي
جوانمردي و ورزشكاري همخواني ندارد، پرهيز مي كنند.